Istnieje wiele form integracji i motywowania pracowników oraz budowania przynależności do firmy. Wraz ze wzrostem społecznego zaangażowania przedsiębiorstw i świadomości ekologicznej coraz popularniejszy staje się wolontariat pracowniczy. Firmy, wspierają beneficjentów nie tylko finansowo, ale także udostępniają im swoje zasoby wiedzy, know-how oraz czas pracowników osobiście zaangażowanych w realizację projektów.
Wolontariat pracowniczy może przybierać różne formy, może być okresowy, jednorazowy lub długoterminowy, akcyjny lub kompetencyjny. Wszystkie te formy łączy jeden wyróżnik, Inicjatorem jest przedsiębiorstwo, a cel to pomoc innym, przy jednoczesnej integracji pracowników oraz budowaniu ich zaangażowania w życie firmy. Działania jednorazowe to najczęściej wyjazdy integracyjne z przewodnim motywem wolontariatu i tzw. zrywy społeczne, przejawami takiej aktywności są zbiórki pieniędzy i żywności dla potrzebujących, czy akcje krwiodawstwa, przy jednorazowych akcjach najlepiej sprawdza się wolontariat akcyjny. Jednorazowe lub terminowe aktywności integrują pracowników w danym momencie, dają poczucie, że zrobili coś właściwego, jednak o ile nie mają kontynuacji są dość szybko przez nich zapominane. Wolontariat kompetencyjny wiąże się z przekazywaniem przez pracowników przedsiębiorstwa swojej wiedzy, doświadczenia i wsparcia beneficjentom, powinien być on oparty na długiej współpracy i zaangażowaniu firmy. Najważniejsze jest by działania były szyte na miarę możliwości pracowników i zgodne z ich kompetencjami i możliwościami, inaczej istnieje spore ryzyko zniechęcenia części kadry. Warto także pamiętać, że wolontariat pracowniczy przynosi najlepsze efekty, gdy pracownicy angażują się w niego w czasie pracy, a na wszelkie związane z nim działania mają zaplecze w postaci środków gwarantowanych przez pracodawcę.
Nie trzeba nikogo przekonywać, ze największe korzyści, zarówno dla beneficjentów i firm przynoszą długofalowe, starannie zaplanowane działania. Długoterminowy wolontariat to skomplikowany proces, który angażuje zarówno czas, jaki i energię, ponieważ wymaga kompleksowego i stałego zaangażowania osób, dedykowanych współpracy. Nie bez znaczenia są też fundusze. Dlatego polskie firmy dość rzadko decydują się na taką formą pomocy, czasami nawet nie przez wzgląd na koszty, ale właśnie na brak czasu i dostępności swoich pracowników. Zdarzają się jednak wyjątki i to nie tylko wśród międzynarodowych korporacji z sektora bankowości i IT - Współpraca lotniskowego Hilton Garden Inn Kraków Airport z Domem Ronalda McDonalda obejmuje szereg działań: od wsparcia merytorycznego procesu obsługi gości, poprzez konsultacje w zakresie procedur operacyjnych dla pracowników i mieszkańców, konsultacje dotyczące wykorzystywanych środków, aż po regularne organizowanie terapii gotowaniem dla gości Domu z Miłoszem Kowalskim, szefem kuchni hotelowej restauracji. W najbliższych tygodniach planujemy rozszerzyć działania na rzecz Fundacji i zaangażować pracowników wszystkich działów w wolontariat oraz stworzyć specjalną multimedialną skarbonę, dzięki której hotelowi goście i pasażerowie korzystający z Kraków Airport będą mogli wesprzeć inicjatywę. Pomoże nam w tym grant w wysokości 3 000 USD jaki otrzymaliśmy w ramach projektu Hilton Worldwide Travel with Purpose – mówi Marcin Ziobro dyrektor Hilton Garden Inn Kraków Airport, jednego z partnerów Domu Fundacji Ronalda McDonalda i inicjator współpracy.
Korzyści, które płyną z wolontariatu pracowniczego charakter wielostronny – zyskują firmy, społeczności lokalne oraz sami pracownicy. Zwiększenie satysfakcji, duma z własnych dokonań, poczucie niesienia dobra oraz możliwość nabrania dystansu do własnego życia i pracy to tylko niektóre z nich. Angażowanie się w działania charytatywne to także zdobywanie nowych umiejętności, zwłaszcza z zakresu kompetencji miękkich. Dla pracodawców to genialne narzędzie motywowania pracowników, ich zaangażowanie w pracę w dużej mierze zależy od pozytywnej atmosfery w biurze i poczucia przynależności. Błędnym jest przekonanie, że najlepszym motywatorem jest podwyżka lub premia finansowa. Owszem pieniądze motywują – ale tylko do pewnego momentu. Pracownik niezadowolony z pracy nawet z najwyższą pensją wcześniej czy później odejdzie. Natomiast pracownik zaangażowani w działalność społeczną czuje się bardziej związany z organizacją, co przekłada się na efekty pracy i jego lojalność wobec pracodawcy.
- Wiele analiz z obszaru teorii zarządzania prowadzonych w ostatnim pięćdziesięcioleciu (m.in. przez Edwarda Deci i Richarda Ryana, twórców teorii autodeterminacji czy Daniela Pinka, autora książki "Drive") wyraźnie pokazuje, że najskuteczniejszym motywatorem do działania wcale nie są pieniądze (one działają do pewnego momentu) lecz możliwość spełnienia się, doskonalenia i robienia czegoś sensownego dla innych. Znaczenie tzw. motywacji samoistnej (wewnętrznej) potwierdzają badania z zakresu neauronauk. Joachim Bauer, niemiecki neurobiolog, wskazuje, że najskuteczniejszym rodzajem nagrody jest sympatia, uznanie i szacunek innych – mówi Tomasz Tokarz, wykładowca akademicki Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu i członek zarządu Fundacji EduTank. - Układ motywacyjny obecny w naszym mózgu uruchamiany jest przede wszystkim pod wpływem dobrych relacji panujących w środowisku, w którym funkcjonujemy. Aktywuje się, gdy czujemy akceptację, życzliwość, wsparcie. Aby poprawnie funkcjonować człowiek musi mieć poczucie, że to czym się zajmuje jest zauważalne i ważne dla innych. Dlatego też wolontariat pracowniczy ma tak duże znacznie. Daje poczucie satysfakcji, świadomość uczestniczenia w czymś naprawdę istotnym. – dodaje.
Oczywiście wolontariat pracowniczy to także kluczowy element polityki CSR, pracodawcy dostrzegają pozytywny wpływ działań społecznych na zewnętrzny wizerunek firmy, jako dobrego sąsiada. Stosowanie takich praktyk świadczy o wysokiej kulturze organizacyjnej firmy i świadomości społecznej osób w niej zatrudnionych i może zadecydować o jej przewadze strategicznej. Również w Polsce firmy coraz chętniej i częściej podejmują współpracę z fundacjami, stowarzyszeniami i instytucjami non-profit udostępniając swoich pracowników, zasoby materialne czy know-how. Inwestycja w kapitał społeczny przedsiębiorstwa jest jednym z elementów strategii marketingowych, promocyjnych i rozwojowych firm. To także doskonałe narzędzie Employer Branding, czyli budowania wizerunku firmy wśród jej potencjalnych i obecnych pracowników, którzy dostrzegają atrakcyjne środowisko dla pracy i rozwoju swojej kariery.
Aby tak się jednak stało, działania wolontariatu muszą zostać odpowiednio nagłośnione w mediach. Zewnętrzna promocja działań charytatywnych powinna przebiegać w sposób nienachalny, by nie zaburzała niekomercyjnego charakteru przedsięwzięcia, oczywiście można to ominąć – komunikować, jednocześnie zachęcając do wsparcia akcji przez osoby trzecie. Najpopularniejsze formy promocji akcji, które odbywają się w ramach wolontariatu pracowniczego to newslettery, informacje prasowe oraz wciąż nabierające na popularności media społecznościowe, dzięki którym docieramy do młodszych odbiorców. Nie bez znaczenia jest też spójna identyfikacja wizualna, którą przedsiębiorstwo wykorzystuje w materiałach firmowych. Niektóre firmy decydują się także na prowadzenie blogów firmowych, na których pracownicy opisują swoje doświadczenie, efekty jakie ich praca przyniosła beneficjentom, zamieszczają zdjęcia z przeprowadzonych akcji.
Wolontariat pracowniczy działa na wielu płaszczyznach i niesie bezsporne korzyści zarówno dla beneficjentów, wolontariuszy jak i pracodawców. Przybiera wiele form, które mogą wynikać z potrzeb społeczności lokalnej, zasobów finansowych przedsiębiorstwa, kompetencji pracowników i pomysłów inicjatorów. Dlatego firmy, które chcą być postrzegane jako te odpowiedzialne społecznie powinny rozważyć wdrożenie wolontariatu jako jednego z wiodących narzędzi CSR.
Tomasz Tokarz - wykładowca akademicki, trener biznesu, coach, mediator. Pracownik Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu. Członek zarządu Fundacji EduTank. Ukończył studia historyczne na Wydziale Nauk Humanistyczno-Pedagogicznych na Uniwersytecie Wrocławskim. W 2005 obronił doktorat. Specjalista z zakresu mediacji, zarządzania projektami, trener biznesu, coach. Jego zainteresowania naukowe i dydaktyczne koncentrują się wokół edukacji alternatywnej, innowacji edukacyjnych, ideologiczno-społecznych kontekstów edukacji a także coachingu, komunikacji interpersonalnej oraz problematyki rozwoju osobistego i relacji.